توسط گزارش از : دکتر مهدی زارع
92/12/2
این نشستهای سه گانه در تاریخ 5 دیماه 92 – دهیمن سالروز زلزله بم- سوم بهمن ماه 92 و اول اسفند ماه 92 با حضور علاقمندان و متخصصان و دانشجویان و همچنین جمعی از بمی ها – که از بم خود را به این نشستها رساندند و هم چنین بمی های مقیم پایتخت – برگزار شد. محور بحث های این نشستهای سه گانه بر موضوع نقش سازمانهای مردم نهاد در زمان و بعد از زلزله 1382 بم متمرکز شد چرا که به نظر می آید که در دهه بعد از رخداد زلزله بم کمتر به چنین موضوعی پرداخته شده است.
نشست سوم و آخر از این سری نشستها در سال 92 در روز پنج شنبه 1-12-92 از ساعت 9 صبح تا 2 بعد از ظهر برگزار شد. ابتدا سخنرانان به ارائه بحث ها و نقطه نظرات تخصصی به مدت 4 ساعت پرداختند و سپس بحث پانلی به مدت حدود یک ساعت ادامه یافت. در اینجا چکیده از مباحث مطرح در این نشست سوم ارائه می شود.
دکتر مهدی زارع – دانشیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و دبیر این نشستها: به ساخت و ساز جدید در بخش های شرقی شهر در نزدیکی افتگاه گسل بم صورت گرقته است پرداخت. این بررسی پایه مشاهده میدانی و بررسی بیش از 1000 عکس که از آسمان بم در طی سالهای 1382، 1383 و 1392 توسط دکتر زارع تهیه شده انجام شده است. هر نوع توسعه شهر بم به سمت شرق و ساخت و ساز در محدوده حریم گسل بم – در نزدیکی افتگاه گسل بم- اشتباه است و به بالا بردن ریسک زلزله در شهر بم در اثر هر جنبایی مشابه زلزله 1382 بم در گسل بم در آینده و برای نسلهای بعدی (ساکن در پهنه های پر خطر در محل پهنه گسله بم) منجر خواهد شد. سپس ذکر شد که در ارگ بم بازسازی خوبی توسط سازمان میراث فرهنگی صورت گرفته است. . از الیاف ساخته شده از لیف خرما برای بازسازی و پایدارسازی بناهای ارگ بم استفاده شده که حرکت بسیار جالبی است و کیفیت این نوع بازسازی مورد تایید همکاران بین المللی سازمان میراث فرهنگی نیز قرار گرفته است. الیاف تهیه شده از لیف های خرما سازگار با محیط و فناوری بومی است.
خانم بازرگانی– موسسه کودکان دنیا : امنیت کودکان، ایجاد مهد کودک، ساماندهی وضع کودکان در هفته های بعد از رخداد زلزله از فعالیتهای موسسه پژوهشی کودکان دنیا بعد از زلزله بم بود. از هفته سوم بعد از زلزله بی برنامه بودن بچه ها از مشکلات بود که تلاش شد تا با اجرای برنامه های شاد و خلاقانه برای بچه ها مشغولیتهای مفید ایجاد شود.
آقای ابراهیم عمرانی: ستاد یاری بم: آمادگی و سازماندهی قبل از زلزله باید اتفاق بیافتد. هر ریال سرمایگذاری در پیشگیری ۴٠ ریال فایده در عمل خواهد داشت. آموزش نظری و کاربردی همزمان بسیار موثر است. کمک های کوچک مردمی اگر کنار کمک های بزرگ قرار گیرد موثر است. بومی سازی کمک ها نیز راهی است برای موثر کردن کمک ها. اکنون دو نوع مسئله در این نشست مطرح است یکی مسئله اصلی نیازهای کنونی شهر بم – که از سوی خانم جوشایی و اهالی مقیم بم همچنان پیگیری می شود و در این نشستها هم مطرح شده و امروز هم مطرح است – و دیگری مستند سازی فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد که تا کنون انجام نشده است.
خانم همایونی (کانون توسعه فرهنگی کودکان): ما در زلزله اردیبهشت ١٣٧۶ اردکول قاین هم حاضر بودیم، ولی در زلزله بم به دلیل متمرکز بودن خرابی ها شرایط متفاوت بود. مادران را در چادرهایی متمرکز کردیم تا برای بچه ها لباس بدوزند . دادن خوراک به صورت مواد غذایی کنسرو شده خسته کننده بود. وعده های غذایی میان روزانه برای بچه ها سامان دادیم. به تدریج چادر ها برچیده شد و زندگی در کانکس ها آغاز شد. کتابخانه ای نیز در روستای فهرج شکل دادیم که هنوز فعالیت می کند. سازمانهای غیر دولتی باید نحوه تعامل بین خودشان و تعامل بین خودشان و دولت را مشخص کنند.
حانم نجفی – انجمن حمایت کودکان در معرض خطر- این انجمن فعالیتهای مختلفی برای شاد کردن کودکان انجام داد، از جمله ایجاد کارنوالهای شادی و بردن دهقان فداکار – شخصیت شناخته شده در کتابهای درسی دبستان – در این کارنوالها بسیار برای بچه ها موثر بود. برای جذب کمک ها باید ثبت می شدیم. الان در محلهای مختلف بم مردم و گروههای مختلف هستند که آموزش دیده اند و اگر از همین نیرو ها در بازسازی فیزیکی و اجتماعی بم استفاده بهتری می شد نتیجه موثر تری می گرفتیم. سازمانهای غیر دولتی نیز باید روی توان خود حساب مناسب و منطقی باز کنند.
خانم اعظم جوشایی- عضو شورای شهر بم : شهر بم تاکنون با آسیب های روانی – به ویژه اندوه فراوان مردم – که از زمان زمینلرزه همچنان باقی است-مواجه است. در زلزله 1382 بم ارگ بم فقط به عنوان محل گردشگری شهر بم ویران نشد، بلکه این ارگ نماد هویتی و تاریخی شهر بم نیز بود. مردم بم برای تامین نیازهایشان به شهرداری و شورای شهر مراجعه می کنند.اکنون یکی از نیازهای اولیه آنها گردآوری نخاله ها از کنار خانه هایشان است. پشه سالک که موجب زخمهای طولاتی مدت و دردناک می شود (و درمان آن هم طولانی و مشکل است) همچنان به عنوان مشکل در بم مطرح است. تقویت نهادهای اجتماعی لازم است. در بحرانها آسیبهای اجتماعی ایجاد می شود. البته در زلزله بم بعضی اشتغالهای ناپایدار بعد از زلزله ایجاد شد ولی اکنون مشکل بیکاری معضل مهمی در این شهر است. راه حلها باید بومی سازی شده و متناسب با شرایط بم ارائه شود. بسیاری از منابع درآمد ها در بم فصلی است و خشکسالی و آفات از معضلات کنونی کشاورزی بم است. اقدام فوری برای تکمیل بازسازی بم لازم است. فضای فرهنگی (سینما و باغ هنر بم که استاد شجریان پیگیری می کردند ولی دل آزرده شده و پروژه را رها کردند) باید ساخته شود. در مسایل اجتماعی پژوهشهای میدانی لازم است. امروزه مشکل مهمی به نام متخصصان بی کار در بم داریم. محصولات کشاورزی که با نماد (برند) بم شناخته می شوند (مانند خرما، پرتقال و …)بهتر است در نمایشگاههای دائمی و فصلی عرضه شوند. فضای نشاط لازم در بم ترویج شود. مرکز مطالعات و پژوهشهای زلزله و موزه مردم شناسی بم باید در بم تاسیس شود. پیشنهاد می شود تا نماد تمام کشورهای کمک کننده به زلزله زدگان بم و نمادهای ویژه شهر بم در این شهر به عنوان یادبود ساخته شود.
دکتر اسدی – جامعه شناس: سازمانهای غیر دولتی که در محل شهر بم و در استان کرمان و بر اساس تجربه بومی شکل گرفتند بسیار موثر تر بودند. کمک ها را باید بر اساس نیاز و توان خود مردم سامان داد. در این زمینه تجربیات خوبی بر پایه تلاشهای آقای دکتر زند رضوی و همسرشان خانم اخلاص پور در بم و کرمان به دست آمده است. از این تجربیات باید بهره فراوان برد. کمک از بیرون و عدم توجه به نیازها و روحیات خود مردم آسیب دیده معمولا آسیب زاست.
خانم مهرناز خراسانچی – رئیس کتابخانه حسینیه ارشاد: نشستهای سه گانه که در زمستان 92 در کتابخانه حسینیه ارشاد برگزار کردیم، فرصتی بود برای بررسی و ارزیابی فعالیتهای انجام شده در این شهر بعد از رخداد زمین لرزه 1382 بم. کتابخانه حسینیه ارشاد مشغول گردآوری تفصیلی مستند ات اتفاق زلزله 1382 بم است. در این زمینه از اهدای آرشیوهای شخصی نیز استقبال می کنیم (آقای مهندس حمید میراسدی در حین سخنرانی، یادداشت دادند که کل آرشیو شخصی خود را از زلزله بم به کتابخانه حسینیه ارشاد اهدا می کنند). یک بررسی در آرشیو کتابخانه حسینیه ارشاد از 5 دیماه 82 تا 5 اسفند ماه 82 (در مدت 2 ماه بعد از زلزله بم) نشان می دهد که 1859 مطلب چاپی در این کتابخانه در مورد زلزله بم و شهر بم در ایم مدت موجود است. به طور کلی 115 کتاب در زمینه بم منتشر شده است. 11 عنوان در کتابخانه موجود است و 23 عنوان را هم آقای دبستانی لطف کردند و در اختیار کتابخانه قرار دادند که دیجیت خواهد شد و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. فایلهای صوتی و تصویری این نشستهای سه گانه زمستان 92 نیز که به یادبود دهمین سالروز زلزله بم برگزار شد پیاده سازی شده و در دسترس علاقمندان قرار خواهد گرفت. در سال 93 انشاالله کار مستند سازی زمین لرزه بم و سایر زمین لرزه های ایران با تشکیل کارگروه هایی پیگیری خواهد شد. کلیه این فعالیتها برای کمک به کاهش ریسک زلزله در ایران است. ضمنا در این کتابخانه در سال 92 دوره آموزشی و ورک شاپ های تخصصی در زمینه های مختلف (زلزله، مدیریت بحران، محیط زیست، آلودگی هوا و ریز گرد ها، سلامت، آب، خشکسالی و خشک شدن دریاچه ها، آشنایی با کتاب و دانش شناسی، علم و روش علمی و …) برگزار خواهیم کرد.
آقای دبستانی – عضو جمعیت بمی های مقیم پایتخت: سازمانهای مردم نهاد باید چگونگی تعامل خود با سازمانهای دولتی را ساماندهی کنند. لازم است در شهر بم موزه دائمی زلزله بم احداث شود. همکاری بین سازمانهای مختلف با توجه و هماهنگی با شورای شهر بم می تواند به بازسازی روانی و اجتماعی مردمان بم کمک فراوان کند.